Бүгін Сенаттың жалпы отырысында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне тауарлардың шығарылған елін айқындау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы екі оқылымда қаралып, мақұлданды.
Заңға Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары бастамашылық жасаған. Заңның негізгі мақсаты - отандық тауар өндірушілер тізілімін енгізу, қазақстандық тауар өндірушілер мен олар өндіретін тауарлар туралы ақпаратқа қол жеткізудің бірыңғай тәсілін қамтамасыз ету, мемлекеттік қолдау шараларының атаулылығын арттыру. ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі Тізілімді жүргізуге жауапты уәкілетті мемлекеттік орган ретінде белгіленген.
Сенаттың Экономикалық саясат, инновациялық даму және кәсіпкерлік комитетінің мәліметінше, бұл құжаттың негізгі жаңалықтары:
- Қазақстандық тауар өндірушілер тізілімін қалыптастыру кезінде цифрлық деректерді пайдалану, сараптаманы цифрландыру және толыққанды ақпараттық жүйені енгізу;
- сауда саясатында ішкі нарықты және отандық өндірушілерді қорғауға бағытталған реттеуші шараларды әзірлеу;
- өндіріс шарттарының орындалуына кешенді мониторингті енгізу;
- ірі тапсырыс берушілер (жер қойнауын пайдаланушылар, квазимемлекеттік сектор субъектілері, табиғи монополия субъектілері, жүйе құраушы кәсіпорындар) үшін елішілік құндылықты дамыту бағдарламаларын енгізу және іске асыру жөніндегі жаңа міндеттемелерді айқындау;
- өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарының өнімдерін ұзақ мерзімді кепілдендірілген сатып алу тетігін енгізу ескерілген.
- Заңда отандық тауар өндірушілердің тізілімін қалыптастыру және мониторингілеу тәртібі, өнеркәсіпті дамытуға бағытталған шарттарды жоспарлау тәртібі, тізбесін уәкілетті орган бекітетін жүйе құраушы кәсіпорындар ұғымы, кепілдендірілген сатып алу шарттарын жасасу тәртібі, сондай-ақ өндіріс, өндірістік және технологиялық операциялар шарттарын әзірлеу әрі бекіту тәртібі де айқындалған, - делінген Сенат комитетінің ақпаратында.
Сенатор Серік Шайдаровтың айтуынша, қазіргі уақытта «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасымен сертификаттың 3 түрі беріледі. Олар СТ-КЗ, Индустриялық сертификат және экспорттық нысандағы сертификаттар. Осы сертификаттарды беру ақылы негізде жүзеге асырылған болатын. Жаңа тізілімнің құрылуына байланысты «СТ-КЗ» және индустриялық сертификат өз қолданысын тоқтатады. Бұл ретте, «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасына тауарларды экспорттау және кері экспорттау мақсатында тек экспорттық сертификаттар беру ғана қалады. Өз кезегінде, «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы тоқсан сайын Сауда және интеграция министрлігіне берілген сертификаттар бойынша есеп жолдайтын болады.
- Сертификаттауды алудың қолданыстағы процесі адам факторының ықпалының жоғары деңгейімен және мемлекеттік ақпараттық жүйелермен, сондай-ақ қазақстандық өндірушілердің бірыңғай базасымен интеграцияның болмауымен сипатталатынын атап өткен жөн. Бұл сертификаттарды алудың объективтілігі мен ашықтығына теріс әсер етеді. Осы ретте, сертификаттар беру жеке сарапшылардың қорытындысы негізінде ақылы негізде жүзеге асырылады. Сонымен қатар, Бас прокуратураның тексеру қорытындысы бойынша тауардың шығу тегі туралы сертификаттарды заңсыз алу, жосықсыз субъектілердің мүдделерін қолдау, тауарға дұрыс емес мәліметтер енгізу және тағы да басқа фактілер анықталды. Бұл ретте, өндірушілерді есепке алу және олардың өнімдерін ілгерілету мәселелері бірнеше министрлік пен ведомстволардың құзыретінде, алайда олардың арасында тиімді өзара іс-қимыл жоқ. Жаңа тетікке сәйкес, тізілімді қалыптастыру және жүргізу бірнеше кезеңнен тұрады. Олар - өтінім беру, цифрлық верификация, өндірісті бағалау және тізілімге енгізу немесе енгізбеу туралы шешім қабылдау. Тізілімге енгізу механизмі ашық және айқын болатынын айта кету керек. Осы тетік енгізілгеннен кейін, тізілім елдің өндірістік әлеуетін бағалауға мүмкіндік береді және тиісінше, тұтастай алғанда өнеркәсіптің дамуына әсер етеді. Қазақстанда қанша тауар өндірілгені белгілі болады, өндіріс пен қазтұтынудың оқшаулану деңгейін көрсетеді, - деп түсіндірді депутат.
Заңда көзделген цифрлық деректерді пайдалану жабдықтармен, технологиялық операциялармен байланысты манипуляцияларды азайтады. Компаниялар өз өнімінің шығу тегін тезірек растап, мемлекеттік сатып алуларға қатыса алады, бұл нарықтағы сенімділікті арттырады. Тізілім өтініш беруші мен әкімші арасындағы тікелей байланысты барынша азайтады.
